Microklimaat in Vlaanderen, België en Nederland

Plekken waar het weer afwijkt van de omliggende gebieden, hebben een microklimaat. Er komen onder andere temperaturen voor die elders niet waargenomen worden. Dat kan komen door de orografie, de begroeiing of door kunstmatige ingrepen in het landschap. 

Frostbite spitst zich in de microklimatologie toe op de lage uitschieters van de temperatuur

Er kan naar de neerslag of naar de luchtdruk of naar andere dingen gekeken worden in een microklimaat. Ikzelf ben voornamelijk gefocust of de extreem lage temperaturen die daarbij gepaard gaan. Hoe sterk kan een lokale plek afkoelen ten opzichte van de omliggende gebieden? Meestal is de plaats waar een microklimaat heerst niet groot. In mijn onderzoek speelt het lokale klimaat zich af in een oppervlakte zo groot als een paar voetbalvelden.

In Vlaanderen, België en Nederland zijn de koudste plekken gevonden en hier in kaart gebracht

Middels topografische atlassen en de nodige randinformatie, ben ik op zoek gegaan naar de koudste plekken in Vlaanderen en Nederland. Het blijkt dat 'de Noord-Hollandse duinen' het koudst zijn in Nederland en 'de Duinengordel' in Oudsbergen alsook de duinpannen in Oostduinkerke voor Vlaanderen. 

Ook in de Hoge-Venen is jaren lang gezocht en verschillende valleien komen daar sterk in de buurt van elkaar: de Holzwarchevallei, de Rurvallei, de Hill-vallei en het Schwalmbachtal. Mijn station in Mürrngen staat redelijk goed opgesteld om al een indicatie te geven van koudste plekken daar in de buurt. In de zomer kan het hier tot 3 graden vriezen op 1.5m hoogte en tot 8 graden aan de grond.

Momenteel wordt er in de valleien nog ingezoomd om de allerkoudste plekjes te lokaliseren. Het werk wordt echter bemoeilijkt door het niet bekomen van vergunningen om metingen te mogen uitvoeren in het Natuurpark Hoge-Venen/Eifel.

De locaties van de koudste minima in het winterhalfjaar zijn deels anders dan in het zomerhalfjaar. Dat heeft te maken met de dichtheid van de luchtmassa, de vegetatie en de gemiddelde windsnelheid. 

Wanneer kan het lokaal juist zeer sterk afkoelen?

Helder weer, weinig of geen wind en een droge luchtsoort. Dat zijn de ingrediënten voor het sterk afkoelen van de lucht bij de eerste avondschemering. Blijft dit de ganse nacht, dan worden er net voor zonsopgang lage minima genoteerd. Jammer genoeg komt deze situatie gemiddeld maar 2 tot 3 dagen per maand voor in de zomerperiode en 1 tot 2 dagen in de wintermaanden. 

Wat is er nu nodig om een plek zo sterk te laten afkoelen?

Uit empirisch onderzoek zijn volgende punten aan het licht gekomen (beknopt):

1. Een komvormig landschap benaderen
2. Vegetatie in de directe buurt vermijden
3. Open valleien met een vernauwing opzoeken
4. Beschutte plaatsen kiezen
5. Minder steile hellingen gebruiken in de vallei

Kunstmatige koude plekken zoals een dam, brug, muur...  worden in dit onderzoek enkel gebruikt om te kijken wat hun sterkte is en hoe dit de waarnemingen beïnvloed. Eén van de gebruikte dammen is aan het meer in Bütgenbach. Daar is een gebied van meerdere hectaren en met een diepte van 13m ideaal om een kunstmatige doline na te bootsen. In de zomer is dit gebied al 1-2 graden kouder dan al de rest, maar in de winter met sneeuw zal dit alleen nog maar oplopen en dat zal geverifieerd worden.

Wat met de ons omringende landen